Kemik iliğinin işlevi
1 Kemik iliğinin işlevi
2 kemik iliği kök hücreleri
3 Kemik iliği işlev bozuklukları (Kemik iliği yetersizliği)
1 Kemik iliğinin işlevi
Yassı kemiklerin içinde bulunan kemik iliği, her türlü kan hücresinin üretildiği yerdir. Üç farklı hücre serisinden söz edilebilir: alyuvarlar (eritrositler), akyuvarlar (lökositler), kan pulcukları (trombositler).
- Alyuvarlar kendilerine ve kana o özgün rengini veren hemoglobin adlı maddeyi içerir. Hemoglobinakciğerlerden vücudun diğer tüm bölgelerindeki dokulara (periferik dokulara) oksijen aktarımı ve akciğerlere geri karbondioksit taşınması için önemlidir.
- Akyuvarlar vücudun savunmasından sorumlu olan bağışıklık sistemi kapsamında örneğin virüs, bakteri veya mantar enfeksiyonlarına karşı koruma sağlarlar. Bunlar granülositler ve lenfositler adlı iki alt gruba ayrılırlar.
- Kan pulcukları kanamanın durmasında önemli işleve sahiptir.
Kemik iliği tarafından sürekli olarak üretilen yeni kan hücreleri, belli bir olgunlaşma sürecinin ardından kana karışırlar (bakınız Şekil 1). Yaşam süreleri sınırlıdır: Eritrositlerde yaşam süresi yaklaşık 4 ay, lökositlerde sadece birkaç saat, trombositlerde ise birkaç gün kadardır.
Kan yapımı (basitleştirilmiş şema)
Normalde, düzenleyici mekanizmalar vücudun gereksinim duyduğu miktarda yeni kan cisimciği üretilmesini sağlar.Söz gelimi bir kansızlık (anemi) ya da kanama sonucu alyuvarların sayısında azalma olması durumunda bunların vücuttaki üretimi artar. Bünyenin bir enfeksiyonla mücadele etmesi gerektiğinde, kemik iliği artan sayıda akyuvar üretir.
2 kemik iliği kök hücreleri
Kemik iliğinde bulanan ve yeni kan hücreleri üretimine olanak tanıyan kan kök hücrelerinin sayısı çok düşüktür. Burada sadece bütünüyle olgun kan hücreleri değil, yeni kök hücreler de üretilir ki bu sayede sürekli yeni hücre oluşumu döngüsü devam ettirilebilir.
Kök hücrenin ve mikro-çevresinin hasarsız olması durumunda, sağlıklı kan ve kök hücre üretimi normal bir biçimde gerçekleştirilebilir. Ama bu iki öğeden birinde dahi bir hata söz konusu olursa, hücre üretiminde komple kemik iliği yetersizliğine varabilen bir bozukluk meydana gelir.
3 Kemik iliği işlev bozuklukları (Kemik iliği yetersizliği)
Kemik iliğinin hücre üretiminde bir bozukluk olduğunda yeterli sayıda kan hücresi oluşamayacaktır (kemik iliği hipoplazisi). İlgili bozukluğun eritrosit mi, lökosit mi yoksa trombosit üretiminde mi olduğuna bağlı olarak solgunluk, enfeksiyona yatkınlık veya kanamalar gibi bulgularla karşılaşılır. Her üç hücre serisinin üretiminde birden bozukluk olması (pansitopeni) halinde, bir kemik iliği yetersizliği (kemik iliği aplazisi) söz konusu demektir.